ถาม-ตอบ ความรู้เกี่ยวกับงานประปา

1. ท่อเหล็กอาบสังกะสี มีลักษณะเป็นอย่างไร

ตอบ  ท่อเหล็กอาบสังกะสี   ทำจากเหล็กกล้าซึ่งเป็นสนิมได้ยาก ผ่านการอาบสังกะสี สามารถทำเกลียวได้ง่าย ท่อเหล็กอาบสังกะสีส่วนใหญ่จะผลิตมายาว 6 เมตร ปลายท่อทำเกลียวมาให้พร้อม มีแบบหนาปานกลาง ที่ท่อจะคาดสีน้ำเงิน และอย่างหนาที่ท่อคาดสีเหลือง

2. การต่อท่อเหล็กอาบสังกะสีใช้ข้อต่อแบบใด

ตอบ   การต่อท่อเหล็กอาบสังกะสีใช้ข้อต่อแบบต่างๆ เช่นข้อต่อตรง ข้อต่องอ 90 องศา

3. คุณสมบัติของท่อเหล็กอาบสังกะสี คือ

ตอบ  – มีความแข็งแรง ทนทานต่อแรงกระแทกได้ ไม่หักงอง่าย

• ทนต่อความดันและอุณหภูมิที่สูงๆ อย่างน้ำร้อนที่ใช้ในท่อเป็นต้น
• ราคาค่อนข้างสูง
• ถ้าใช้ไปนานๆอาจเกิดสนิมได้ โดยเฉพาะที่ฝังอยู่ในดิน อาจเป็น อันตรายถ้านำน้ำในท่อมารับประทาน

4. ท่อเหล็กชุบสังกะสีบุพีอี มีลักษณะเป็นอย่างไร

ตอบ  ท่อเหล็กชุบสังกะสีบุพีอี ทำด้วยท่อเหล็กชุบสังกะสี ภายในท่อบุด้วยพลาสติกพีอี ภายนอกท่อมีการเคลือบพลาสติกพีอี สีฟ้า ความหนาประมาณ 50 ไมครอน

5. คุณสมบัติของท่อเหล็กชุบสังกะสี บุพีอี ที่ใช้เป็นท่อประปา คืออะไร

ตอบ  – ทำจากเหล็กชุบสังกะสี จึงแข็งแรงกว่าท่อที่ทำด้วยพลาสติก

• ภายในท่อ บุด้วยพลาสติก พีอี ป้องกันสนิม
• พลาสติก พีอี จัดว่าเป็นพลาสติกสะอาด ปราศจากสารปนเปื้อน
• รับแรงดันน้ำได้ดี
• ใช้ได้กับทั้งน้ำร้อน และ น้ำธรรมดา (แล้วแต่รุ่น)
• ป้องกันหนูกัดแทะ กรณีที่มีท่อเดินอยู่เหนือฝ้าเพดาน
• ติดตั้งง่าย ช่างประปาคุ้นเคย
• ราคาสูงกว่า ท่อพีวีซี

6. เครื่องมืองานประปามีหลายชนิด ได้แก่อะไรบ้าง

ตอบ  1. เครื่องมือวัดระยะและวางแบบ ที่นิยมใช้กันดังนี้

1.1  ตลับเมตร เป็นเหล็กสปริงแผ่นโค้ง สามารถดึงออกได้ยาวตามขนาดและม้วนเก็บอยู่ในตลับ มีขนาด 2 เมตร 3 เมตร 5 เมตร (ขนาดมาตรฐานจะมีความยาว 2 เมตร)

1.2  บรรทัดพับ มีลักษณะเป็นท่อนๆ สามารถพับเก็บได้ มีความยาวตั้งแต่ 2 – 8 ฟุต และสามารถพับได้ทุกๆ 6 นิ้ว    เพื่อสะดวกในการพกพา(ขนาดมาตรฐานจะมีความยาว 6 ฟุต)ส่วนใหญ่จะทำด้วยไม้แต่บางทีก็จะทำด้วยโลหะ

1.3  ฉากตาย เป็นเครื่องมือที่ใช้ตรวจสอบความฉาก ความเที่ยงตรงในการเข้ามุมของแนวท่อ โดยใบฉากจะทำมุม 90 องศากับด้ามฉาก ใบฉากจะมีความยาวตั้งแต่ 6 – 12 นิ้ว

1.4  ระดับน้ำ เป็นเครื่องมือที่ใช้ตรวจสอบระดับทั้งในแนวดิ่งและแนวราบและความลาดเทของท่อ โดยทั่วไปจะเป็นรูปแท่งสี่เหลี่ยมผืนผ้ายาวๆ อาจทำด้วยไม้หรืออะลูมิเนียม และมีหลอดแก้วอยู่ตรงกลาง ภายในหลอดแก้วบรรจุของเหลว จะมีฟองอากาศเป็นเครื่องชี้วัดความเที่ยงตรง ถ้าวางท่อได้ระดับฟองอากาศจะอยู่ตรงกลางพอดี

1.5  ลูกดิ่ง เป็นเครื่องตรวจสอบความตรงในแนวดิ่ง ทำด้วยโลหะรูปทรงกรวยปลายแหลม และมีเชือกผูกอยู่ ลูกดิ่งมีหลายขนาด แต่ที่นิยมกัน คือ ขนาด 12 ออนซ์

1.6  ชอล์กเส้น เป็นเครื่องมือสำหรับทำเครื่องหมายหรือแนวบนพื้นหรือผนังก่อนวางท่อ โดยจะมีเชือกจุ่มอยู่ในผลชอล์ก ซึ่งโดยทั่วไปจะมีสีแดงหรือน้ำเงิน  เวลาใช้ก็ให้ดึงออกมาขึงตามแนวที่ต้องการแล้วดึงให้ตึง แล้วตีเส้นเชือกลงเป็นแนวสำหรับการวางท่อ เมื่อเลิกใช้ก็ให้ม้วนเชือกเก็บในตลับ ระวังอย่าให้ถูกน้ำ  ถ้าถูกน้ำต้องนำไปตากแดดให้แห้งก่อนม้วนเก็บ

1.7  เหล็กขีด เป็นเครื่องมือสำหรับทำเครื่องหมายลงบนท่อที่กำหนดไว้ หรืออาจจะใช้ดินสอขีดแทนก็ได้
2. เครื่องมืองานวางท่อประปาชนิดที่เป็นหลัก ที่นิยมใช้กันมีดังนี้

2.1  เลื่อยตัดเหล็ก เป็นเครื่องมือสำหรับตัดท่อเหล็ก มีส่วนประกอบสำคัญ คือ ใบเลื้อย ซึ่งทำด้วยเหล็กกล้า ฟันของเลื่อยจะอยู่ระหว่าง 18 – 32 ฟัน/นิ้ว ความยาวใบเลื่อยที่นิยมใช้กันมีขนาด 8 – 12 นิ้ว ฟันหยาบใช้ตัดท่อหนาๆ ฟันละเอียดใช้ตัดท่อบาง โครงเลื่อยมีทั้งชนิดปรับได้และปรับไม่ได้ สามารถปรับแต่งใบเลื่อยให้ตึงและตรงได้โดยใช้น๊อคหางปลา

2.2  ประแจจับท่อ เป็นเครื่องมือสำหรับจับหมุนท่อ ในกรณีที่ต้องการต่อท่อหรือถอดท่อออกจากข้อต่อ มีใช้กันหลายแบบ แต่ที่นิยมใช้กันคือขนาด 24 นิ้ว

2.3  เครื่องตัดท่อ เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับตัดท่อ เครื่องมือชนิดนี้ มีล้อตั้งแต่ 1 – 4 ล้อ เครื่องตัดท่อที่เหมาะกับงานทั่วๆไป จะมีขนาดของปากตั้งแต่ 1-4 นิ้ว สำหรับการตัดท่อเล็กๆ นั้น สามารถใช้เลื่อยตัดเหล็กตัดได้เลย

2.4  เครื่องทำเกลียวท่อ เป็นเครื่องมือสำหรับทำเกลียวที่ปลายด้านนอกของท่อหรือข้อต่อมีทั้งแบบปรับแต่งขนาดได้และปรับแต่งขนาดไม่ได้ ที่นิยมกันมากที่สุด คือ  ขนาด 1 – 2 หุน

2.5  ปากกาจับท่อ เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับจับยืดท่อ ขณะตัดคว้าน หรือทำเกลียวท่อ มีทั้งแบบยึดติดกับโต๊ะและแบบมีขาตั้ง   ขนาดที่นิยมใช้กันคือขนาดที่สามารถจับท่อได้ตั้งแต่ 1 หุน ถึง 3 นิ้ว

2.6  ดอกคว้านท่อ เป็นเครื่องมือสำหรับคว้านปลายท่อด้านในเพื่อขจัดรอยที่เกิดจากการตัด มีหลายแบบแต่ที่นิยมใช้กันคือ ชนิดกรอกแกรก มีขนาดตั้งแต่1 หุน ถึง 2 นิ้ว

3. เครื่องมือวางท่อประปาชนิดพลาสติก ที่นิยมใช้กันมีดังนี้

3.1  เครื่องมือสำหรับตัดท่อ หากไม่ใช้เครื่องตัดท่อ อาจใช้เลื่อยตัดเหล็กแทนได้

3.2  ตะไบกลมและตะไบท้องปลิง ใช้สำหรับคว้านปลายด้านในของท่อเพื่อขจัดรอยเยิน

3.3  เครื่องบานปลายท่อ ใช้สำหรับบานปลายท่อ ในกรณีที่ใช้ข้อต่อแบบขันเกลียว

• ประแจขันท่อ ใช้สำหรับขันท่อในกรณีที่ต้อง5                การบานปลายท่อหรือขันข้อต่อ

7. ท่อประปา แบ่งเป็นกี่ประเภท

ตอบ    5 ประเภท  ได้แก่

1. ท่อประปาเหล็กอาบสังกะสีทำจากเหล็กกล้าซึ่งเป็นสนิมได้ยาก ผ่านการอาบ สังกะสี สามารถทำเกลียวได้ง่าย ท่อเหล็กอาบสังกะสี ส่วนใหญ่จะผลิต มายาว 6 เมตร ปลายท่อทำเกลียวมาให้พร้อม มีแบบหนาปานกลาง ที่ท่อจะคาดสีน้ำเงิน และอย่างหนาที่ท่อคาดสีเหลือง
2. ท่อ PVC (PVC ย่อมาจาก Poly Vinyl Chloride ) ในไทย ส่วนใหญ่ มีความยาว 4 เมตร ยกเว้นท่อ PVC บางประเภท ซึ่งอาจยาว 3 หรือ 6 เมตรบ้าง แบ่งแยกการใช้ งาน ตามสีต่างๆ เช่น สีฟ้า สีเหลือง สีเทา หรือ สีขาว
3. ท่อไซเลอร์ภายนอกเป็นท่อเหล็ก GSP. ภายในเป็นท่อ PE.ข้อดี มีความแข็งแรง รับน้ำหนักได้ดี ทนทานต่อแรง กระแทกได้ ไม่หักงอ ทนต่อความดันได้มากกว่า 20 บาร์ และอุณหภูมิสูง ถึง 95 องศา ไม่เป็นสนิม เหมาะสำหรับ ใช้ติดตั้งใน โรงแรม อาคารขนาดใหญ่ สถานที่ ๆ ต้องการความทนทานสูง หรือสถานที่ ที่ยากต่อการซ่อมแซม
4. ท่อพีพีอาร์เกิดจากการ Random Copolymer Polypropylene ซึ่งเป็นเม็ดพลาสติกคุณภาพสูง(Thermo Plastic) ที่นักวิทยาศาสตร์ได้คิดค้น พัฒนาทางด้านเทคโนโลยีระบบท่อประปาพลาสติกภายใต้คุณสมบัติด้านฟิสิกส์ และเคมีทำให้ท่อพลาสติกที่ทำด้วยวัสดุพิเศษ
5. ท่อ PE – Poly Ethylene ท่อโพลีเอทิลีน (HDPE) เป็นวัสดุทางเคมีที่มีค่าความหนาแน่นสูง “ไม่น้อยกว่า 950 Kg/m3” ที่มีคุณสมบัติทางเคมี,ไฟฟ้าและทางกลที่ดีเยี่ยม สามารถที่จะนำมาประยุกต์ใช้เป็นวัสดุที่เหมาะสม กับสภาวะการใช้งานในวงการต่างๆ ในปัจจุบัน ซึ่งท่อโพลีเอทิลีน หรือ เอชดีพีอี หรือบางหน่วยงานก็เรียกว่า ท่อพีอี PE นั้น ก็คือท่อโพลีเอทิลีน (HDPE) ที่ผลิตจากวัสดุโพลีเอทิลีนที่มาจากขั้นตอนทางเคมีทั้งสิ้น
6. “ท่อหรือท่อประปา” หมายถึง

ตอบ  ท่อน้ำดิบ ท่อส่งน้ำ และท่อจ่ายน้ำที่ใช้ในงานประปา

9. ชนิดของท่อที่ใช้ ได้แก่อะไรบ้าง

ตอบ       ท่อพีวีซี (PVC) : ท่อพีวีซีที่ใช้กับระบบประปา ต้องมีคุณสมบัติในการรับแรงดันได้ดี โดยควรใช้ท่อพีวีซีชั้นคุณภาพ 13.5  ที่สามารถรับแรงดันได้สูง ซึ่งจะทำให้ไม่เกิดปัญหาท่อแตกรั่ว เมื่อต้องรับแรงดันในเส้นท่อที่มาจากการทำงานของปั๊ม

อุปกรณ์สำคัญในระบบ : ข้อต่อเกลียวในทองเหลือง ช่วยป้องกันปัญหารั่วซึมบริเวณจุดเชื่อมต่อกับอุปกรณ์ต่างๆ เช่น ก๊อกน้ำ เนื่องจากไม่มีปัญหา เรื่องการสึก หรือเกลียวหวาน (หลวม) เหมือนข้อต่อเกลียวในพีวีซี ซึ่งจะถูกกินเนื้อพีวีซีเมื่อต่อเข้ากับอุปกรณ์ที่เป็นเกลียวเหล็ก ซึ่งเมื่อหมุนเกลียวเข้าออกหลายครั้งก็จะทำให้เกลียวสึกจนเกลียวไม่แน่นแล้วน้ำรั่ว
และจะเกิดปัญหาใหญ่ตามมาเพราะปกติข้อต่อตัวนี้จะถูกฝังอยู่ในกำแพง จึงต้องซ่อมโดยการทุบกำแพงเพื่อเปลี่ยนข้อต่อ ในส่วนข้อต่อเกลียวในพีวีซี จะเหมาะกับงานเดินท่อที่ไม่ได้ฝังในกำแพง ซึ่งซ่อมได้ง่าย เช่น ก๊อกน้ำในสนาม (จะเป็นท่อเดินลอยติดผนัง)

10. คุณสมบัติของท่อพีวีซี ที่ใช้เป็นท่อประปามีอะไรบ้าง

ตอบ  – มีความเหนียว ยืดหยุ่นตัวได้

• ทนต่อแรงดันน้ำได้ดี
• มีผิวมันเรียบช่วยให้การไหลของน้ำได้ดี
• มีน้ำหนักเบาและราคาถูก
• ติดตั้งง่าย ต้านทานการผุกร่อนได้ดี
• ปราศจากชีวภัยอันเนื่องมาจากแบคทีเรีย
• อายุการใช้งานประมาณ 50 ปี
• ใช้ได้กับน้ำธรรมดาอย่างเดียว (ใช้เป็นท่อน้ำร้อนไม่ได้)
• เปราะ แตกหักง่าย ไม่ทนทานต่อแรงกระแทก
• เสื่อมสภาพได้หากได้รับแสงอุลตร้าไวโอเลทที่มากับแดดเป็นเวลานาน